غیر طبیعی بودن انالیز مایع منی به سادگی احتمال کاهش باروری را مطرح میکند. مطابق مقادیر مشخص شده سازمان بهداست جهانی شاخص های حداقل طبیعی کیفیت مایع منی مطابق زیر میباشد.
از بین این مقادیر حرکت اسپرم بیش از بقیه با میزان باروری مرتبط است و از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد.
Ejaculation volume: 1.5-5.5 ml
Sperm Concentration: 20million sperm/ml
Motility > 50%
Forward progression: 2 on scale
Morphology: > 30% WHO normal forms
No agglutination, no increased viscosity
مقادیر بالا حداقل مقادیر طبیعی بوده.
باید یاد آور شد که کیفیت مایع منی در یک فرد روز به روز متغیر است و همین طور نتایج انالیز مایع منی بسیار وابست به تکنیک جمع اوری نمونه دارد. مثلا طول مدت عدم مقاربت قبل از جمع اوری نمونه اهمیت زیادی دارد و با هر روز عدم مقاربت تا یک هفته حجم مایع منی تاچهار دهم سی سی و غلظت اسپرم 10-15 میل در سی سی افزایش میابد. ولی وقتی دوره عدم مقاربت بیش از 7 روز شود حرکت اسپرم ها کاهش میابد.به همین دلیل توصیه میشود که جمع اوری نمونه 48-72 ساعت بعد از اخرین مقاربت انجام شود.
برای به دست اوردن میزان پایه کیفیت اسپرم بایستی حدلقل 2 نمونه انالیز مایع منی انجام شود.
نمونه مایع منی از طریق استمنا امیزش منقطع و یا کاندوم های مخصوص بدون مایع کشنده اسپرم جمع اوری شود. نمونه باید داخل ظرف شیشه ای دهان گشاد تمیز ریخته شود. لازم نیست که ظرف استریل باشد.
خواص فیزیکی و انالیز نتایج:
مایع منی تازه به صورت لخته میباشد که در مدت 5 تا30 دقیقه بعد از انزال مایع میشود. بعد از مایع شدن ویسکوزیته ان اندازه گیری میشود. حجم مایع منی باید حداقل 1.5 سی سی باشد. حجم کمتر از این در مقابل اسیدیته واژن به اندازه کافی حالت بافری نداشته.
حجم کم مایع منی میتواند به علت انسداد. جمع اوری ناقص کمبود اندروژنی و یا انزال رتروگراد(به عقب) مایع منی باشد. حرکت اسپرم مهمترین معیار سنجش کیفیت مایع منی و میزان باروری به حساب میاد و بایستی 1-3 ساعت بعید از جمع اوری مایع منی بررسی شود.اینکه اس÷رمی که حرکت نمیکند مرده یا زنده است نیز اهمیت دارد که با تست تورم هیپو اسموتیک انجام شده.
کیفیت حرکت باید حداقل 2 باشد. (4 خیلی خوب و 0 بی حرکت است).
در غلظت های کم اسپرم اندازه گیری تستوسترون و اف اس هاش باید صورت گیرد.
گلبول های سفید بطور طبیعی در مایع منی وجود دارد ولی وقتی مقادیر ان بیش از 1 میلیون در میلی لیتر باشد ممکن است نقش مهمی در ناباروری داشته باشد و به بررسی های بیشتر نیاز دارد.
آنالیز اسپرم با رایانه:
با استفاده از رایانه میتوان موتیلیتی و غلظت و سرعت حرکت اسپرم را بررسی کرد. و با بررسی اشکال هسته می توان شکل اسپرم را نیز تحلیل کرد.
این روش هنگامی که تعداد زیادی اپ÷رم بد شکل داریم تعداد اسپرم ها را به اشتباه زیاد نشان میدهد. و غلضت را بیشتر و موتیلیتی رو کمتر نشان میدهد.
فروکتوز در مایع منی:
مایع منی حاوی فروکتوز میباشد.(نوعی قند بسیار شیرین). این فروکتوز از قسمتی به نام سمینال وزیکول ها منشا میگیرد. در صورت کم بودن مایع منی و یا عدم وجود اسپرم (ازواسپرمی) اندازه گیری فروکتور مایع منی و انالیز ادرار باید انجا م شود.
انالیز ادرار بعد از انزال جهت بررسی وجود اسپرم در ادرار در تشخیص انزال رو به عقب نقش بسزایی دارد. این کار در بیماران دیابتی با حجم کم مایه منی و افرادی که جراحی های لگن انجام داده باید انجام شود.
کشت مایع منی:
مایع منی هنگام عبور معمولا با باکتریهای مجرا الوده شده بنابر این کشت مایع منی به صورت روتین انجام نشده.
و در صورت شک به عفونت مجاری تناسلی میتوان از این روش استفاده کرد.
در موارد زیر میتوانیم از کشت استفاده کنیم:
سابقه عفونت مجاری
ترشح غیر طبیعی پروستات
پیو اسپرمی 

 رنگ غیر عادی مایع منی قرمز- قهوه ای- صورتی- هست

منبع : iranhealers.ir